TROCHĘ HISTORII 

      Wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 należą do grupy kwasów niezbędnych w pożywieniu, bowiem organizm nie potrafi ich syntezować de novo (od nowa, od początku) lub ta synteza przebiega z bardzo mała wydajnością. Przez ostatnie kilkadziesiąt lat różnego rodzaju organizacje i dietetycy, finansowani przez lobby farmaceutyczne mówili nam - tego tłuszczu nie wolno jeść, tamten wskazany, rysowano serduszka na margarynach, strasząc cholesterolem i zawałem.To swoiste marketingowe pranie mózgu.  Procesy metabolizmu w naszych ludzkich organizmach ludzi zamieszkujących tereny nad Wisła, wykształciły się na drodze ewolucyjnej przez tysiące lat. Nie można wszystkich ludzi "wrzucać do jednego worka" i zalecać im branie tego i unikanie innego tłuszczu. Dieta Eskimosów wysokotłuszczowa czy dieta Hunzów wysokowęglowodanowa wskazują, ze organizm jest elastyczny w adaptacji do środowiska i to ono - środowisko i warunki życia - decydują o prawidłowości lub nieprawidłowości preferencji żywieniowych na chwilę obecną. Ponadto owa adaptacja mechanizmów metabolizowania makroskładników trwała wiekami a nie w ciągu jednego czy dwóch pokoleń. Badania archeologiczne wskazują, że człowiek prehistoryczny zjadał tłuszcze z grup omega-6 i omega-3 w proporcji 1:1, podczas gdy obecnie ta proporcja sięga nawet 20:1 na niekorzyść tłuszczów omega-3. To prowadzi do wielu chorób a statystyki śmiertelnosci na choroby cywilizacyjne tylko potwierdzają to smutne następstwo propagandy biznesowej.

Po raz pierwszy zdrowotne efekty działania tłuszczów EPA i DHA obecnych w diecie opisali naukowcy Bang i Dyerberg w  publikacji : "Plasma lipids and lipoproteins in Greenlandic west coast Eskimos" (. Acta Med. Scand., z 1972roku). W badanich przeprowadzonych na grenlandzkich Eskimosach udokumentowali statystyczny brak u tych ludzi miażdżycy i innych chorób układu krążenia, a także nowotworów, łuszczycy w przeciwieństwie do mieszkańców Zachodu.. Co ciekawe, dieta Eskimosów jest tradycyjnie bardzo bogata w tłuszcze zwierzęce i cholesterol, a także nie zawiera warzyw i owoców, co medycyna Zachodu uważa  do dziś za główne dietetyczne czynniki ryzyka chorób układu krążenia. Naukowcy ci obalili jeden z ważniejszych mitów, które na polskim rynku dietetycznym i medycznym nadal funkcjonuje.

CZEGO POTRZEBUJE NASZ ORGANIZM ?

Ogólnie rzecz biorąc nasz organizm potrzebuje dwóch rzeczy: surowców do produkcji związków energetycznych ATP (adenozyno-trójfosforan) i GTP (guanozyno-trójfosforan) oraz związków budulcowych dla organelli swoich komórek. W przypadku tłuszczów (o budulcach dla białek pisaliśmy tutaj ), tymi budulcami są związki tłuszczowe, z których organizm buduje swoje struktury błonowe komórek, a mianowicie: błonę komórki, błonę jądra komórkowego, Aparat Goldiego, błony rektikulum, błony mitochondrium i wiele innych.

NIEZWYKLE ISTOTNA INFORMACJA!!!

Z punktu widzenia tłuszczów OMEGA-3, kwasy tłuszczowe EPA i DHA są materiałami budulcowymi struktur błonowych a w szczególnosci błony komórkowej oraz - po przekształceniu enzymatycznym - pełnia niezwykle ważną rolę jako materiały informacyjne w komunikacji międzykomórkowej.

Natomiast kwas tłuszczowy ALA organizm zużywa przede wszystkim jako paliwo, czyli w procesach beta-oksydacji (zachodzących w mitochondriach komórek)  - jako surowiec do otrzymania cząsteczek ATP. Tylko niewielka jego ilość ulega w procesach elongacji (wydłuzania enzymatycznego łańcucha węglowego) przekształceniu w EPA i w DHA. To bardzo ważna, wręcz kluczowa informacja z punktu widzenia rozważań nad dietą prawidłową.

METABOLIZM TŁUSZCZÓW ALA, EPA i DHA

Metabolizm związków tłuszczowych jest procesem bardzo skomplikowanym. Dla potrzeb tego artykułu musimy opis tych zjawisk uprościć, by był on zrozumiały dla Czytelnika bez przygotowania chemicznego lub medycznego. Wymienimy więc najważniejsze aspekty tych procesów i wskażemy te punkty i zagadnienia, które są istotne dla wyboru diety prawidłowej. Tutaj opiszemy tylko metabolizm najważniejszych związków tłuszczowych z grupy OMEGA-3, aby uzasadnić rolę tych tłuszczów dla zdrowia.

Jak już wiemy, w grupie tłuszczów OMEGA-3, tłuszcze EPA i DHA dostępne są w mięsie ryb, w owocach morza (algi, kryl) oraz w jajach ptaków i mięsie zwierząt, natomiast tłuszcz ALA jest w znakomitej większości tłuszczem pochodzenia roślinnego. Poniższa informacja jest niezwykle ważna dla osób, które unikają spozycia mięsa zwierząt oraz tych, którzy twierdzą, że swoje potrzeby w zakresie spożycia tłuszczów OMEGA-3 zaspokoją olejem lnianym i rzepakowym.

Kwasy tłuszczowe ALA, EPA, DHA - po enzymatycznym rozłozeniu związków tłuszczowych, znajdujących się w komórkach zjedzonego pokarmu lub w suplementach, w pierwszym odcinku układu pokarmowego i po wchłonięciu w jelicie do komórek enterocytów (komórek okładzinowych ściany jelita) -  "opakowywane są" w strukturę kapsularną o nazwie chylomikron. Z komórek okładzinowych chylomikrony przenikają nie do żyłek w ścianie jelita, tylko do naczyń limfatycznych. Chylomikrony mają większe rozmiary od cukrów prostych i aminokwasów i nie mogą wnikać poprzez ściany żyłek do ich wnętrza. Następnie - poprzez szereg węzłów chłonnych (oczyszczanie z toksyn) - głównym piersiowym naczyniem limfatycznym docierają w okolice obojczyka, gdzie limfa miesza się z krwią dopływającą do serca główną żyłą górną. Serce pompuje zmieszaną krew tętnicami do wszystkich komórek ciała. Chylomikron po dotarciu do mikrotętniczki w jakiejś tkance przywiera do komórki śródbłona naczyniowego tętniczki a produkowany przez tę komórkę enzym o nazwie lipaza lipoproteinowa LPL otwiera kapsułkę chylomikronu i uwalnia część obecnych w niej związków tłuszczowych. Pozostała zawartość chylomikronu podąża dalej z krwią i przyczepia się do kolejnych miejsc w tkance i tam uwalnia kolejne porcje zawarte w kapsułce chylomikronu. Uwolnione z chylomikronu tłuszcze (i rozpuszczone w nich witaminy ADEK), które dostają się do płynu międzykomórkowego, wnikają następnie do cytoplasmy komórek.

I tu, po wniknięciu do cytoplasmy następuje zróznicowanie dlaszego metabolizmu róznych tłuszczów OMEGA-3. Tłuszcze ALA wykorzystywane są głównie do otrzymywania cząsteczek wysokoenergetycznych w procesie metabolicznym nazywanym beta-oksydacją. Natomiast tłuszcze DHA i EPA uczestniczą w procesach tworzenia błon tłuszczowych błony komórkowej i innych organelli. Zawartość chylomikronu jest niezwykle cenna dla organizmu i dlatego nie do końca opróznione chylomikrony są kierowane żyłami do watroby do "recyklingu", by użyć pojęć technicznych. Tam w komórkach wątroby (hepatocytach) tłuszcze ALA ulegają enzymatycznemu przekształceniu w tłuszcze EPA i DHA. Przy czym te procesy elongacji łańcucha węglowego tłuszczu wymagają enzymu i w tym dostępie do wymaganego enzymu konkurują 

Jak widzimy, tłuszcze ALA w pierwszej kolejnosci kierowane są do wykorzystania energetycznego przez komórki wszystkich narządów i tkanek, a dopiero to, co zostało nie wykorzystane ma szansę posłużyć jako źródło niezwykle ważnych materiałów budulcowych - tłuszczów EPA i DHA. 

Tłuszcze EPA i DHA decydują o  prawidłowym funkcjonowaniu organizmu. Kwasy te wchodzą w skład  błon ludzkich komórek (są składowymi budulcowymi podwójnej warstwy fosfolipidów). Procentowy udział tych tłuszczów w składzie wszystkich związków tłuszczowych w błonie komórki zależy wyłacznie od proporcji dostarczanych tłuszczów EPA i DHA w diecie.  Organizm bowiem ma ograniczone możliwości ich syntezy.  Skład związków tłuszczowych w diecie decyduje  o parametrach fizycznych tej błony (jej gęstości i grubości, co zdecydowanie ma przełożenie na odporność komórki na agresję zewnętrznych patogenów i cząsteczek chemicznych. (Przez grubszą i bardziej gęstą błonę komórkową trudniej sforsować  Po uwolnieniu ze struktury błon tłuszcze DHA stają się prekursorami do syntezy miejscowo działających autakoidów (prostaglandyn, prostacyklin,leukotrienów, tromboksanów, lipoksyn i resolwin) regulujących m.in. intensywnośći przebieg procesu zapalnego, napięcia mięśniówki naczyń krwionośnych, czy wykrzepiania.Istnieje bogata dokumentacja naukowych opracowań opisujących korzystny wpływ EPA i DHA na hamowanie objawów i zmniejszanie ryzyka wielu chorób, szczególnie układu krążenia oraz innych,w których podłoże zapalne odgrywa istotną rolę. Ogólnie mówimy, że tłuszcze OMEGA-3 mają właściwości przeciwzapalne, ale ta uwaga dotyczy TYLKO tłuszczów EPA i DHA, nie dotyczy ALA, bo ich konwersja jest ograniczona..

 Co się dzieje w organizmie, kiedy unikamy spożycia tłuszczów zwierzęcych a szczególnie ryb?

Komórki wtedy głodują, błony komórek i inne struktury lipidowe mają zły skład, brak jest surowców dla syntezy związków sygnalizacyjnych. Komórka bowiem pobiera z błon wymagane ilości kwasów EPA i DHA i tworzy z nich - po przekształceniach enzymatycznych związki, które służą jako związki sygnalizacyjne dla przekazywania informacji pomiędzy komórkami.  Krótko - następuje degeneracja i osłabienie tkanki i organ staje się bardziej podatny na atak róznych toksyn chemicznych i mikrobiologicznych. Tak więc tłuszcze roślinne OMEGA-3 to materiał energetyczny, zastępowalny przez nasycone związki tłuszczowe a nie materiał budulcowy. Bez jedzenia ryb, alg i innych owoców morza, zawierających DHA I EPA robimy swojemu organizmowi krzywdę. Jajka, tłuste mięso zwierząt - ze względu na niekorzystne zmiany sposobów karmienia zwierzaków hodowlanych - nie są w stanie zaspokoić całkowitych potrzeb człowieka

TŁUSZCZE OMEGA-3 A PRZECUKRZANIE ORGANIZMU

Musimy tutaj zwrócić uwagę Czytelnika na jeden ważny szczegół związany z metabolizmem tłuszczów OMEGA-3. Jak wiemy, są one transportowane do komórek we krwi w postaci enkapsuowanej w chylomikronach (kolokwialnie we wnętrzu takich specyficznych  bąbelków tłuszczowych ze specygicznymi białkami nazwanymi apolipoproteinami ulokowanymi w ścianie tych bąbelków). Sama obecność w wymaganych ilosciach tłuszczów EPA i DHA zamkniętych w chylomikronach o niczym nie decyduje. Może być ich duzo, bo suplementujemy. Istotnym jest tu proces oprózniania chylomikronów do płynu międzykomórkowego. Proces ten zachodzi pod wpływem enzymu o nazwie lipaza lipoproteinowa LPL i to ona decyduje, czy i ile tych tłuszczów opuści kapsułkę transportową. Tyle że, tutaj wpływ ma również poziom insuliny we krwi. Jeśli jest on podwyższony, wówczas proces oprózniania chylomikronów ulega zablokowaniu. Organizm bowiem faworyzuje konieczność pozbycia się z krwioobiegu nadmiaru reaktywnych cukrów prostych, w tym glukozy, bowiem ta uszkadza (glikuje) związki białkowe (enzymy, hormony, przeciwciała, białka transportowe) . Priorytetem staje się, aby komórki przejęły jak najwięcej glukozy z krwioobiegu, bo tam cukier może zostać wykorzystany. Moze, ale nie musi (insulinooporność). Tłuszcze więc, jako związki energetyczne (służące do wytworzenia ATP) są chwilowo zbędne, bo przeszkadzają w zrealizowaniu priorytetowego zadania walki z toksycznym nadmiarem cukru we krwi. Część z nich (zawartość chylomikronów) zostanie wchłonięta do komórek tłuszczowych a część niestety zostanie wydalona. Dlatego dla diety prawidłowej ważne jest takie konstruowanie posiłków, aby na talerzu było tyle związków rozkładających się do cukrów prostych - a szczególnie nie słodkiej skrobii, która jest polimerem glukozy, zjadanycm w duzych ilosciach dziennie-codziennie - aby do tych blokad nie dochodziło, lub były one krótkotrwałe.

WNIOSKI I ZALECENIA

1) Zalecane spożycie EPA i DHA wg Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności wynosi co najmniej 200mg dzienne, zaś optymalny poziom spożycia tych tłuszczów wynosi ok. 1-1,5 g dziennie. Osoby z chorobami krążenia,nowotworami, z problemami neurodegeneracyjnymi czy autoimmunoligicznymi, z infekcjami typu borrelioza – ok. 2 g dziennie. Teraz spójrzmy tutaj (tabele zawartości tłuszczów omega-3 z ryb, bo to ryby są najlepszym ich źródłem). To oznacza, że prawidłowo odżywiająca się osoba powinna zjeść CODZIENNIE jednego śledzia o wadze ok 100g. Powtarzam CODZIENNIE. Oczywiście tłuszcze EPA i DHA są też w jajach, w mięsie, tyle że jest ich sporo za mało. 

2) Poziom tłuszczów EPAi DHA w naszym organizmie mozna zmierzyć w niektórych laboratoriach badania krwi. Pomiar wykonuje się z pobranej krwi żylnej i nie wymaga specjalnego przygotowania wstępnego przed badaniem. Warto oznaczyć ten poziom, bowiem jest on decydujący dla zaordynowania diety prawidłowej w sytuacji poważnych niedoborów tych tłuszczów oraz w przypadku przewlekłych chorób autoimmunologicznych, borreliozy i wielu innych,  Zjadając zalecane w takich sytuacjach dawki 2g dziennie nie da rady wyrównać tego poziomu. Należy podjąć suplementację Oczywiście tempo wyrównywania niedoborów nie będzie imponująco szybkie To organizm sam będzie decydował o zagospodarowaniu dostarczanych związków tłuszczowych. Ale to wyrównanie do poziomu prawidłowego umożliwia podniesienie ogólnej odporności organizmu na rózne inne infekcje - choćby przereklamowanego Covid-19. Po około 3 miesiącach suplementacji , nalezy powtórzyć badanie. Jeśli osiągnięto wyrównanie, wtedy wracamy do poziomu zalecanego, czyli 1g tłuszczów DHA, EPA codziennie. 

3) Naprawdę nic nie pomoże nam suplementacja tłuszczów OMEGA-3, jeśli jednocześnie będziemy organizm przecukrzać. Głównie chodzi o spozycie skrobii, ale i typowych posiłków uważanych jako "zdrowe", np. owsianki z owocami i miodem czy kaszy gryczanej lub jaglanej z warzywami. Skrobia w nich zawarta - a jest jej na talerzu bardzo dużo - rozkłada się w jelicie człowieka powoli. A to, że jest jej duzo sprawia, że owa blokada rozpakowywania chylomikronów będzie trwała długo i skutecznie. Po posiłkach węglowodanowych  dosyć szybko następuje intensywne wydzielanie hormonu głodu greliny i zjadamy kolejny posiłek przecukrzony. I przedłuza się proces blokowania o kolejne godziny.Tym sposobem organizm może głodować kilkanaście godzin dziennie pomimo regularnych obfitych posiłków. Natomiast zarówno tłuszcze OMEGA-3 (i rozpuszczone w nich witaminy ADEK) z pozywienia, jak i te w kapsułkach tabletkach lub kroplach nie będą metabolizowane.  Wyrzucone pieniądze i strata dla organizmu.